Η Εμμηνόπαυση είναι η περίοδος εκείνη της γυναίκας άνω των 45 ετών όπου η περίοδος της έχει σταματήσει για παραπάνω από ένα χρόνο. Η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης είναι το 51 έτος.
Η κλιμακτήριος είναι η περίοδο εκείνη της γυναίκας που μπορεί να παρουσιάζει αγγειοκινητικά συμπτώματα ( εξάψεις εφιδρώσεις, κ.α.) και διαταραχές περιόδου που μετά από μερικούς μήνες ή χρόνια οδηγούν σε εμμηνόπαυση.
Η ορμονική επιβεβαίωση της κλιμακτηρίου ή της εμμηνόπαυσης δεν είναι πάντα απαραίτητη παρά μόνο σε γυναίκες κάτω των 45 ετών που παραπονιούνται για εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα και παρουσιάζουν διαταραχές περιόδου ή και σε γυναίκες κάτω των 40 ετών που υπάρχει υποψία πρώιμης εμμηνόπαυσης.
Συμπτώματα
Πολλές γυναίκες, όχι όμως υποχρεωτικά και οι περισσότερες θα αισθανθούν ένα φάσμα συμπτωμάτων κατά την κλιμακτήριο και την εμμηνόπαυση που συνήθως διαρκούν λίγο και ελαττώνονται ή εξαφανίζονται σιγά σιγά. Τα πιο συνηθισμένα αφορούν:
- Αγγειοκινητικά συμπτώματα ( εξάψεις και εφιδρώσεις).
- Δυσκολία στον ύπνο
- Επιδράσεις στην ψυχική διάθεση
- Ενοχλήσεις στις αρθρώσεις και τους μυς
- Ενοχλήσεις από τον κόλπο και την ουρήθρα (κολπική ατροφία) που μπορεί να οδηγήσει και σε σεξουαλική δυσλειτουργία.
Πιο μακροχρόνια αποτελέσματα της εμμηνόπαυσης και της ελάττωσης των οιστρογόνων είναι η οστεοπόρωση η ατροφία του δέρματος και των μυών και της επιβάρυνσης του καρδιοαγγειακού συστήματος. Για όλα τα παραπάνω όμως ίσως σημαντικότερο ρόλο από την πτώση των οιστρογόνων παίζουν γεννητικοί παράγοντες, τρόπος ζωής όπως διατροφή, άσκηση κατανάλωση αλκοόλ ή τσιγάρου καθώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Αντιμετώπιση των άμεσων συμπτωμάτων
Το ποσοστό των γυναικών που ταλαιπωρούνται από αγγειοκινητικά συμπτώματα της κλιμακτηρίου και της εμμηνόπαυσης (εξάψεις, εφιδρώσεις) ή έχουν σημαντική αλλαγή στη ψυχική τους διάθεση μπορεί να επωφεληθούν από Θεραπεία υποκατάστασης των ορμονών. Τα πλεονεκτήματα και οι πιθανοί κίνδυνοι από μια τέτοια επιλογή θα πρέπει να εξατομικευτούν για κάθε γυναίκα και να συζητηθούν με τον ιατρό της. Είναι απαραίτητο επίσης οι γυναίκες αυτές να συμμετέχουν στον καθορισμένο προληπτικό έλεγχο για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού.
Οι εξάψεις μπορεί να αντιμετωπιστούν με χορήγηση φαρμάκων όπως κλονιδίνης ενώ φαίνεται επίσης πως ανταποκρίνονται συχνά και στα φυτοοιστρογόνα (ισοφλαβόνες). Για τα τελευταία ωστόσο υπάρχουν ποικίλα σκευάσματα και η ασφάλεια όλων δεν έχει μελετηθεί εκτενώς.
Κάποιες άλλες περιπτώσεις γυναικών που ταλαιπωρούνται με κακή ψυχική διάθεση μπορεί να επωφεληθούν από τη χορήγηση ελαφρών αντικαταθλιπτικών ειδικά αν συνυπάρχει και κάποια λανθάνουσα κατάθλιψη.
Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες οι γυναίκες που υποφέρουν από πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας (libido) μπορούν να βελτιωθούν με σκευάσματα τεστοστερόνης.
Η κολπική ξηρότητα και η ατροφία του ουρογεννητικού συστήματος μπορεί να αντιμετωπιστεί με την συστηματική θεραπεία υποκατάστασης ορμονών η και με χορήγηση κολπικών οιστρογόνων με διαστήματα διακοπής. Η πιθανότητα επιπλοκών από τη χορήγηση των νεότερων οιστρογονικών κολπικών σκευασμάτων είναι πολύ σπάνια αλλά κάθε πιθανή κολπική αιμορραγία θα πρέπει πάντα να διερευνάται.
Πολλές γυναίκες στην κλιμακτήριο και την εμμηνόπαυση θα αναφέρουν επίσης ότι τα αγγειοκινητικά τους συμπτώματα και η ψυχική τους διάθεση βελτιώθηκε όταν εισήγαγαν στην καθημερινότητα τους άσκηση ή yoga.
Άλλες πάλι θα περιγράψουν ότι βοηθήθηκαν από ομοιοπαθητικές θεραπείες. Στις γυναίκες ωστόσο που θα θέλουν να δοκιμάσουν τέτοιες μεθόδους θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τα σκευάσματα που τους χορηγούνται η ακριβής δόση, η ποιότητα και η καθαρότητα της ουσίας μπορεί να διαφέρει και να μην είναι γνωστός ο βαθμός της επίδρασης ή η αλληλοαντίδραση με άλλα φάρμακα.
Αντιμετώπιση των μακροχρόνιων αποτελεσμάτων της εμμηνόπαυσης
Οι γυναίκες που πλησιάζουν την εμμηνόπαυση η και τα χρόνια αφού αυτή έχει εγκατασταθεί θα πρέπει να τους δοθούν κατευθύνσεις πως να διατηρήσουν μακροχρόνια την υγεία των οστών τους και το καρδιαγγειακό τους σύστημα.. Αυτό προϋποθέτει αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες με ελάττωση της λήψης γευμάτων αυξημένων λιπαρών και κακών υδατανθράκων και εισαγωγή της άσκησης στην καθημερινότητα. Επίσης θα πρέπει να διακόψουν το κάπνισμα και να περιορίσουν τη λήψη αλκοόλ.
Η λήψη βιταμίνης D και ασβεστίου σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση θα καθυστερήσουν στις περισσότερες γυναίκες την εμφάνιση οστεοπόρωσης. Σε γυναίκες που μπήκαν στην εμμηνόπαυση πρόωρα η χορήγηση οιστρογόνων ( προτιμότερο μέσω της διαδερμικής οδού) σε συνδυασμό με κάποιο προγεσταγόνο για όσο διάστημα τους υπολείπεται για να έμπαιναν κανονικά στην εμμηνόπαυση βοηθά για την ελάττωση της πιθανότητας οστεοπόρωσης στο μέλλον.